نۆۋەتتىكى بۆلەك :قۇرئان كەرىم
دەرس «قۇرئان كەرىم» نى ئوقۇشنىڭ قائىدە-يوسۇنلىرى
قۇرئاننى يادلاشنىڭ ھۆكمى
ئائىشە رەزىيەللاھۇئەنھادىن پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ مۇنداق دېدىگەنلىكى رىۋايەت قىلىنىدۇ: «قۇرئاننى يادلاپ ئۇقۇغىچىلار شەرەپلىك پۈتۈكچى پەرىشتىلەر بىلەن بىرگە بۇلىدۇ» (بۇخارى رىۋايتى:4937).
قۇرئان كەرىمنى ئوقۇشنىڭ ھۆكمى
بىر مۇسۇلماننىڭ "قۇرئان كەرىمنى" تاقىتىنىڭ يىتىشچە كۆپ ئۇقۇش مۇستەھەپ بۇلىدۇ، ئاللاھ مۇنداق دېدى: «شۈبھىسىزكى ئاللاھنىڭ كىتابىنى تىلاۋەت قىلىپ تۇرىدىغانلار، ۋە نامازنى ئادا قىلىدىغانلار، ۋە بىز تەمىنلىگەن نەرسىلىرىمىزدىن مەخپىي ۋە ئوچۇق-ئاشكارە خەجلەيدىغانلار، مەڭگۇ كاسات بۇلمايدىغان تىجارەتنى ئۈمىد قىلىدىغانلاردۇر» (فاتىر سۈرىسى:29)
قۇرئان تىلاۋەتلىرىنى ئاڭلاشنىڭ ھۆكمى
بىر مۇسۇلمان پەرز نامازدا ۋە جۈمە خۇتبىسىدە بولسا، قۇرئان تىلاۋىتنى دىققەت قىلىپ ئاڭلىشى كېرەك، چۈنكى ئاللاھ تائالا مۇنداق دېگەن: «ئاللاھنىڭ رەھمىتىگە ئېرشىشىڭلار ئۈچۈن، قۇرئان ئۇقۇلغاندا، ئۇنى جىم تۇرۇپ دىققەت بىلەن ئاڭلاڭلار» [ئەئراف سۈرىسى:4:20]
ئاللاھنىڭ كالامىنى ھۆرمەتلەش يۈزىسىدىن باشقا جايلاردىمۇ قۇرئان كەرىم ئۇقۇلسا، قۇلاپ سېلىپ ئاڭلاش مۇستەھەپتۇر.
ھەر بىر كىشىنىڭ «قۇرئان كەرىم» گە ئىشىنىشى، ئۇنىڭ ھۆكۈملىرىگە ئەمەل قىلىشى، ئۇھالال قىلغاننى ھالال دېشى، ۋە ھارام قىلغاننى ھارام دېشى، چەكلىگەنلىرىدە تۇرۇشى، بۇيرۇق لىرىنى ئۇرۇندىشى، ۋە ئۇنىڭغا ئەمەل قىلىشى ۋاجىپدۇر.
ئاللاھ تائالا مۇنداق دېدى: «بىز ئاتا قىلغان كىتاپنى ئۆزىنىڭ لايېقىدا ئۇقۇيدىغان كىشىلەر» [بەقەرە سۈرىسى:121] ئىبنى مەسئۇد ۋە ئىبنى ئابباس رەزىيەللاھۇئەنھۇم لار بۇنىڭ مەنىسىنى مۇنداق بايان قىلغان: "ئۇلار قۇرئان ھالال قىلغاننى ھالال، ۋە ھارام قىلغاننى ھارام، دەپ ئىتىقاد قىلغۇچىلار، ۋە ھۆكۆملەرنى ئورنىدىن چەتنىتىۋەتمەيدىغانلار" (تەپسىر ئىبنى كەسىر 403/1).
ئابدۇللاھ بىن مەسئۇد رەزىيەللاھۇئەنھۇنىڭ مۇنداق دېدىگەنلىكى رىۋايەت قىلىنىدۇكى: «بىز پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامدىن ئون ئايەت ئۆگەنگەن بولساق، ئۇنىڭدىكى ھۈكۈملەرگە ئەمەل قىلمىغۇچە، كېيىن نازىل بۇلغان ئايەتلەرگە ئۆتمەيتتۇق» (ھاكىم رىۋايتى:2047).
مۇسۇلمان ئۈچۈن قۇرئانغا داۋاملىق كۆڭۈل بۆلۈش لازىمدۇر، قۇرئاننى ئۇنتۇپ قالماسلىقى ۋە تاشلىۋەتمەسلىكى ئۈچۈن، ئۇنىڭدىن بىر نەرسە ئوقۇماي بىر كۈن ئۆتكۈزمەسلىكى كېرەك. ئاللاھ مۇنداق دېگەن: «پەيغەمبەر ئېتتى: ئى رەببىم! خەلقىم بۇ قۇرئاننى تاشلاندۇق قىلىپ قۇيدى» [فۇرقان سۈرىسى:30].
ئەبى مۇسا رەزىيەللاھۇئەنھۇدىن پەيغەمبەرئەلەيھىسسالامنىڭ مۇنداق دېدىگەنلىكى رىۋايەت قىلىنىدۇ: «قۇرئانغا كۆڭۈل بۆلۈڭلار، مېنىڭ جېنىم ئىلىكىدى بولغان ئاللاھ بىلەن قەسەمكى، ئەلبەتتە ئۇباغلاقتىن بۇشانسا قاچىدىغان تۆگىدىنمۇ بەك قاچقاقتۇر» (بۇخارى رىۋايتى:5033).
«قۇرئان كەرىم» نى ئوقۇشنىڭ ئەدەپلىرى
ئۇقۇلغان قۇرئان ئاللاھنىڭ دەرگاھىدا قۇبۇل ۋە ساۋاپقا لايىق بۇلىشى ئۈچۈن، رىئايە قىلىشقا تىگىشلىك ئوقۇشنىڭ بىر قانچە قائىدە-يوسۇنلىرى بار، ئۇنىڭ بەزلىرى قىرائەتتىن بۇرۇن بۇلىدۇ، ۋە بەزىلىرى قىرائەت جەريانىدا بۇلىدۇ.
