نۆۋەتتىكى بۆلەك :ساياھەت ھۈكۈملىرى
دەرس سەپەر ۋە پاكلىق
سەپەردە بىر ئادەم تۇرالغۇسىدا ھىس قىلغان، ۋە يېقىندىن ئۇنى بايقىغان نەرسىلىرىنىڭ كۆپ قىسمى ئۆزگىرىدۇ، ئەبۇ ھۇرەيرە رەزىيەللاھۇ ئەنھۇنىڭ ھاۋالىسى بىلەن رىۋايەت قىلىنىدۇكى، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام مۇنداق دېدى: «سەپەر قىلىش بىر ئاز ئازابتۇر، بىرىڭلارنى يېيىش، ئىچىش ۋە ئۇخلاشتىن توسىدۇ، ئەگەر ھاجىتىنى ئادا قىلسا، ئائىلىسىگە ئالدىرىسۇن» (بۇخارى رىۋايتى:1804، 3001، 5429) مۇسۇلم رىۋايتى:1927). ساياھەتكە چىققانلار پاكلىق ۋە باشقا ئىشلارنى ئۆز ئىچىگە ئالغان بىر قاتار ئىشلارنى بىلىشى كېرەك:
كىشلەر دائىم بېرىپ تۇرىدىغان سايە، ياكى دەرەخ، ياكى ئولتۇرۇشقا تەييارلانغان جايلارغا ئوخشاش يەرلەرگە، ھاجەت قىلىپ بۇلغاش مەنئى قىلىنىدۇ.
ئۆلىمالار مۇنداق دېدى: ئەگەر بىر ئادەم چۆلدە ۋە يا شۇنىڭغا ئوخشاش يەردە بۇلۇپ، ھاجەت قىلماقچى بولسا، سۈيدۈكنىڭ بۇلغىشىدىن ۋە ئۇنىڭ چاچرىشىدىن ساقلىنىش ئۈچۈن، قاتتتىق يەر ۋە شامال كىلىدىغان يەرلەرنى تاشلاپ يۇمشاق جاينى ئىزدەشى مۇستەھەپ بۇلىدۇ.
1- ھاجەت قىلغاندا يۇشۇرنۇش
ھاجەت قىلغاندا كىشىلەردىن ياكى بىر تۇسانجى بىلەن ياكى يىراق تۇرۇش بىلەن ئۆزىنى يۇشۇرۇش پەرزدۇر. مۇغىرە بىن شۇئبە رەزىيەللاھۇئەنھۇنىڭ ھەدىسىگە ئاساسەن ئۇ مۇنداق دېدى: مەن پەيغەمبەر ئەلەھىسسالام بىلەن بىر سەپەردە بىللە ئىدىم، ئۇ مۇنداق دېدى: «ئى مۇغىرە! ئۇۋرۇقنى ئېلىپ بەرگىن، دېدى، ئېلىپ بەردىم، ئاندىن ماڭا كۈرۈنمىگىچە يۈرۈپ كىتىپ ھاجەت قىلدى» (بۇخارى رىۋايتى:363، مۇسلىم رىۋايتى:274). يەنە بىر ھەدىستە: «پەيغەمبەر ئەلەھىسسالام ھاجەت قىلماقچى بۇلسا، ئۇزاقراق باراتتى» (مۇسنەد ئىمام ئەھمەد:15660)
ئابدۇللاھ بىن جەئفەرنىڭ ھەدىسىدە، پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامنى تىلغا ئېلىپ مۇنداق دېگەن: «پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ھاجەت قىلماقچى بۇلغاندا، يۇشۇرنىشقا ياخشى كۈدىغان يەرلىرى: دۆڭ ياكى باغنىڭ تېمى ئېدى» (مۇسلىم رىۋايتى:342) يەنە بىر ھەدىستە مۇنداق دېيىلگەن: «ئۇزات ھاجەت قىلماقچى بۇلسا، يەرگە يېقىنلاشمىغۇچە كىيىمىنى كۆتۈرمەيتتى» (ئەبۇ داۋۇد رىۋايتى:14)، ئۇنىڭدا يۆگىنىش بۇلغانلقتقن.
تەيەممۇم ناماز ئوقۇش ئۈچۈن ئالىدىغان تاھارەتنىڭ بىر تۈرى بۇلۇپ، سۇ بولمىغاندا ياكى ئۇنى ئىشلىتىشكە ئامالسىز قالغاندا، قىلىدۇ. ئۇنىڭ تەسۋىرى مۇنداق: بىر مۇسۇلمان زىمىننىڭ توپىسىغا ئىككى قولىنى ئۇرۇپ، ئۇلار بىلەن يۈزلىرىنى سۈرتىدۇ، يەنە بىر ئۇرۇپ ئىككى قۇلىنى جەينەكلىرىگىچە سۈرتىدۇ.
مۇسۇلمان سەپەر جەريانىدا، تۇرغاندىن كۆپرەك تەيەممۇمغا ئىھتىياجى بۇلىدۇ، ئۇنىڭغا رۇخسەت بۇلىدىغان سەۋەبلەر كۆپ بۇلغانلىقتىن، پۈتۈنلەي سۇ تېپىلماسلىق، ياكى ئىچىش ئېھتىياجى بىلەن كەمچىل بولۇشتەك قاتارلىق ئىشلار.
ياكى سۇ بىلەن تاھارەت ئېلىش بەك تەس بولغانلىقتىن قاتتىق سوغۇق ياكى كېسەللىك سەۋەبىدىن، بۇ سەپەرلەردە كۆپ يۈز بېرىدۇ، سوغۇق دېگەنلىك بىر ئادەم ئۈچۈن قىيىن بۇلۇش، يەنى: ئۇنىڭدا تاھارەت ئالسا، كېسەللىك ياكى ئېغىر قىيىنچىلىق يۈز بېرىدۇ دەپ قارالسا، ئەمما ئادەتتىكى سوغۇق سەۋەپ بۇلالمايدۇ.
بۇ ئەگە پۈتۈنلەي سۇ يوق بۇلۇپ، يېقىن ئەتراپتىكى سۇنى ئېلىپ كەلگىلى بولمىسا، ياكى سوغۇق سۇنى ئىسسىتقىلى بولمىغان ۋاقىتتا قىلىدىغان ئىشتۇر.
ئاياغقا مەسھى قىلىش بولسا: مەيلى ئۇ ئاياغ خۇرۇمدىن بۇلسۇن ياكى پايپاق بۇلسۇن، ياكى شۇنىڭغا ئۇخشاش ئۇشۇقنى يېپىپ تۇرىدىغان ئاياغ كېيىمى بۇلسۇن، ئۇلارنى چوڭ كىچىك تاھارەت سىزلىكتىن خالى ھالدا كەيگەن بۇلۈش شەتتۇر. ئەگەر ئۇ تاھارەت ئېلىپ، بېشىنى سۈرتسە، پۇتىنى يۇيۇش ئۈچۈن ئايىغىنى چىقىرىشنىڭ ھاجىتى يوق، بەلكى پۇتىغا ئاياغنىڭ ئۈستىدىن مەسھى قىلىدۇ.
ئاياغقا مەسھى قىلىشنىڭ توغرىلىقى ئۈچۈن، ئۇلارنىڭ پاكىز بولۇشى ۋە پۇتنى يېپىپ تۇرشى، ۋە مۇكەممەل تاھارەت ئېلىپ پۇتنى يۇيۇپ كەيگەن بۇلىشى شەرت قىلىنىدۇ.ئەگەر كىيىشنى داۋاملاشتۇرسا سەپەر قىلمىغاندا بىر كېچە-كۈندۈزگىچە مەسھى قىلالايدۇ، سەپەر قىلسا ئۈچ كېچە كۈندۈزگىچە مەسھى قىلىدۇ.
مەسھى قىلىش مۇددىتى توشقاندىن كېيىن تاھارەت ئالماقچى بولسا، ياكى جۇنابەتتىن ۋە شۇنىڭغا ئوخشاش نەرسىلەردىن يۇيۇنىدىغان بۇلسا، ياكى ئاياغنى تۇلۇق تاھارەت ئالماي كەيگەن بۇلسا، ئاياغنى سېلىپ ئىككى پۇتۇنى يۇيۇپ مۇكەممەل تاھارەت ئېلىش كىرەك.
