نۆۋەتتىكى بۆلەك :ئىككى گۇۋاھنامە (يەنى تەۋھىد كەلىمىسى)
دەرس ئاللاھتىن باشقا ئىلاھ يوق دەپ گوۋاھلىق بىرىش.
ئىسلام بىر «ئاللاھتىن باشقا ئىلاھ يوق» دېگەن سۆزنى ئەڭ ئۇلۇغ ۋە ئەڭ شەرەپلىك قىلدى.
تەۋھىد كەلىمىسنىڭ مەرتىۋىسى
شۇڭلاشقا تەۋھىد كەلىمىسى ۋاجپلارنىڭ ئەڭ ئۇلۇغى ۋە ئەڭ مۇھىمىدور.
تەۋھىد كەلىمىسىنىڭ مەناسى:
پەقەت بىر ئاللاھتىن باشقا چۇقۇنۇشقا ھەقلىق ھېچ ئىلاھ يوق، دېمەكتۇر. يەنى پۇتۇنلەى ئىلاھلىقنى ھېچ شىركى يۇق بىر ئاللاھقا ئىسپاتلاپ باشقا ھەممە ناھەقلاردىن نەفيى قىلىشتۇر.
ئىلاھ دېگەن: قەلىبلەر ئۇنىڭغا بۇيسۇنۇپ ۋە ئۇنى ئۇلۇغلاپ چۇقۇنۇپ ۋە ئۇنىڭدىن قورقوپ، ۋە ئۇنىڭغا ئومىد باغلىغان بىر مەئبۇدتىن ئىبارەتتۇر. كىمكى بىر نەرسىگە باش ئەگسە ۋە ئۇنىڭغا توۋەن بولسا، ۋە ئۇنى ياخشى كۆرسە، ۋە ئونىڭدىن ئۈمىد قىلسا، ھەقىقەتەن ئۇنى ئىلاھ ۋە مەبۇد تۇتقان بۇلىدۇ. ياراتقۇچى رەببىمىز بولغان مۇبارەك ۋە ئۇلۇغ بىر ئىلاھتىن باشقا بۇ ئىلاھلارنىڭ ھەممىسى يالغان باتىل دور.
ئىبادەتكە ھەقلىق ئو ئاللاھتىن باشقا ھېچ مەئبۇد يوقتۇر. ئو شونداق زاتكى قەلىبلەر ئونىڭغا سۆيگەن ۋە قەدىرلىگەن ۋە ئۇلۇغلىغان، ۋە توۋەن بولغان ۋە بۇيسۇنغان ۋە قورقىغان ۋە ئىشلىرىدا ئونىڭغا تەۋەككۇل قىلغان، ۋە ھاجەتلىرىنى ئونىڭدىن سۇرغان ھالدا ئىبادەت قىلىدور. ئاللاھتىن باشقا ھېچكىمگە ئىبادەت قىلىنمايدۇ، ۋە ئۇنىڭدىن باشقا ھېچكىمدىن ياردەم تەلەپ قىلىنمايدۇ، ۋە ئۇنىڭدىن باشقا ھېچكىمگە تەۋەككۇل قىلىنمايدۇ، ۋە ئۇنىڭدىن باشقا ھېچكىم ئۈچۈن ناماز ئۇقۇلمايدۇ، ۋە ئۇنىڭدىن باشقا ھېچكىمگە ساۋاپ تىلەپ قۇربانلىق قىلىنمايدۇ. ئىبادەتنىڭ ھەممىسىنى ئاللاھقا خالىس قىلىش ۋاجىپتۇر. ئاللاھ تائالا ئېتقاندەك: «ھالبۇكى، ئۇلار پەقەت دىننى ئاللاھقا خاس قىلغان، ھەق دىنغا پۈتۈنلەي يۈزلەنگەن ھالدا ئاللاھقىلا ئىبادەت قىلىشقا، بۇيرۇلغان ئىدى» [بەينىنە سۇرىسى:5].
كىمكى تەۋھيد كەلىمىسىنىڭ ھەقىقىتىگە ئەمەل قىلىپ ئاللاھ تائالاغا سەمىمىيلىك بىلەن ئىبادەت قىلسا، ئۇ كاتتا بەخىت تەلەى، ۋە راھەت خۇشاللىق، ۋە ئىسىل ياخشى ھاياتقا ئېرىشىدۇ. قەلىبلەر ئۇچۇن بىر ئاللاھقا خالىس ئىبادەت قىلىپ ھۇزۇرلانغاندەك ھىچ ئۇنسى ئۇلپەت راھەت پاراغەت يوقتۇر. ئاللاھ ئېتقاندەك: «قانداق بىر مۆمىن مەيلى ئەر ياكى ئايال بولسۇن، بىر ياخشى ئەمەل قىلىدىكەن، بىز ئۇنى دۇنيادا چوقۇم ياخشى ھاياتتا ياشىتىمىز» [نەھىل سۇرىسى:97]
تەۋھىد كەلىمىسىنىڭ ئاساسلىرى
ئىبادەتلەرنىڭ ھەممە تۇرلىرى پەقەت شىرىكى يۇق بىر ئاللاھقىلا سەرىپ قىلىنىدو. كىمكى ئۇنىڭدىن بىر تۇركۇمنى ئاللاھنىڭ غەيرىگە سەرىپ قىلسا، شەكسىز ئاللاھقا شىرىك كەلتۇرگەن بۇلىدۇ، ئاللاھ ئېتقاندەك: «كىمكى ھېچقانداق دەلىل-ئىسپاتى يوقتۇرۇپ ئاللاھقا باشقا ناھەق ئىلاھنى قۇشۇپ ئبادەت قىلىدىكەن. ئاللاھنىڭ دەرگاھىدا ھېساپ بىرىدو. كاپىرلا ھەرگىز نىجات تاپالمايدۇ» [مۇئمىنۇن سۈرىسى:117]
تەۋھىد كەلىمىسىنىڭ مەنىسى ۋە ئۇنىڭ ئاساسلىرى ئاللاھ تاتائالانىڭ تۇۋەندىكى سۆزىدە كەلدى: «كىمكى ئاللاھقا ئىمان ئېتىپ تاغوتقا تانسا، مەھكەم تۇتقىغا ئېسىلغان بولىدۇ» [بەقەرە سۇرىسى:256] (كىمكى تاغۇتقا تانسا) دىگەن سۇزى بىرنچى ئاساس بولغان (لا ئىلاھە) نىڭ مەنىسىدۇر، (ئاللاھقا ئىمان ئېتسا) دىگەن سۇزى ئىككىنجى ئاساس (ئىللەللاھ) نىڭ مەنىسىدۇر.
