የአሁኑ ክፍል ::ሞዴል
ትምህርት የመዲና ጉብኝት
የተባረከች የነቢይ ከተማ ክብር በነብዩ ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም ወድሷ መሰደድ ከፍ ያለ ሆነ። ከመካ አል-መከርማ በኋላ በሁሉም የምድር ክፍሎች ላይ ተመራጭ ሆና መጎብኘትም ሁልግዜ ተፈቅዷል። ከሐጅ ግዴታ ጋር ግን የተገናኘ አይደለም። ነቢዩ (ሰለላሁ አለይሂ ወሰለም) እንዲህ ብለዋል፡- “ጉዞዎች መደረግ ያለባቸው ወደ ሶስት መስጂዶች ብቻ ነው፡ የተከበረው መስጊድ፣ የመልእክተኛው ሰለላሁ ዓለይሂ ወሰለም መስጂድ እና አል-አቅሳ መስጂድ” ቡኻሪ 1189 እና ሙስሊም 1397)። መዲና ብዙ ደረጃዎች አሏት፤ ከእነዚህም መካከል፡-
ነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) መዲና እንደደረሱ መጀመሪያ ያከናወኑት ሥራ የተከበረውን መስጂዳቸውን መገንባት ነበር፡፡ ይህ መስጂድ የዕውቀትና የኢስላማዊ ጥሪ ማዕከልና በሰዎች መሐከል መልካም ነገርን ማሰራጪያ ጣቢያ ሆኗል፡፡ነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) እንዲህ ብለዋል፡- ‹‹ከመስጂደል ሐራም በስተቀር በዚህ መስጂዴ ውስጥ የሚሰገድ ሠላት ከሱ ባሻገር ባሉ መስጂዶች ውስጥ ከሚሰገዱ ሠላቶች በአንድ ሺህ ይበልጣል፡፡›› (አል ቡኻሪ 1133/ ሙስሊም 1394)
.ነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) መዲና እንደደረሱ
ነብዩ ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም ከአላህ ዘንድ በሆነ ትእዛዝ አክብራውታል። ደም አይፈስበትም፣ መሳሪያም አይያዝ፣ ማንም አይሸበርበት፣ ዛፍ አይቆረጥበት፤ እና ሌሎች በእገዳው ውስጥ የተካተቱ ነገሮችም። ነቢዩ (ዐለይሂ-ሰላም) እንዲህ ብለዋል፡- “ተክሎቿ አይቆረጡም፣ አደኗም አይበተንም፣ ጠፊ ንብረቷ ለጥቆማ ከልሆነ በስተቀር አይወሰድም፣ ዛፏም አይቆረጥም ግመሎቹን የምመግብ ሰው ካልሆነ በስተቀር። በሷ ውስጥ ለመዋጋት መሳሪያ አይያዝም ” (አቡ ዳውድ 2035፣ አህመድ 959)።
3. በመመገብ፣ በፍሬ እና በመልካም ኑሮ የተባረከች ናት።
ነቢዩ የአላህ ሰላምና በረከት በእሱ ላይ ይሁን እንዱ አለ ፡- “አላህ ሆይ ፍሬያችንን ባርክ፤ ከተማችንን ባርክ፤ ቁናችንን ባርክ፤ እፍኛችንን ባርክ፤ አላህ ሆይ አብርሃም አገልጋይህ ወዳጅህ ነቢይህም ነው። እኔም ባሪያህ ነቢይህም ነኝ፤ ለመካ ልምኖሃል፤ እኔም ለመዲና እሱ ለመካ በለመነህ እጥፍ እለምነሃለሁ (ሙስሊም 1373)።
4 አላህ ከወረርሽኝና ደጃል ጠበቃት፤
የአላህ መልእክተኛ ሰለላሁ ዓለይሂ ወሰለም እንዲህ ብለዋል፡- “በመዲና ኮራብታዎች ላይ መላኢኮች አሉ። ወረርሽኝና ደጃል አይገቧትም።” (ቡኻሪ 1880 ሙስሊም 1379)
5. በውስጡ የመቀመጥ፣ የመኖርና የመሞት በጎነት።
ነብዩ ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም የመዲናን ችግርና የኑሮ ክብደት በትዕግስት ለታገሱ በትንሳኤ ቀን አማላጅነታቸውን ቃል ገቡላቸው። ሰዐድ ብን አቢ ወቃስ (ረዐ) ባስተላለፉት መሰረት የአላህ መልእክተኛ ﷺ እንድህ ብሏል ‹‹የሚያውቁ ቢሆኑ ኖሮ መዲና ትሻላቸው ነበር፤አላህ ከርሱ የተሸለውን የሚተካላት ቢሆን እንጂ በፍላጎቱ የሚተዋት ማንም ሰው የለም፡፡ እኔ በቅያማ ቀን አማላጅ ወይም መስካሪ የምሆንለት ቢሆን እንጅ ማንም በኑሮ ችግሯና በአስቸጋሪ ሁኔታዋ ላይ ጸንቶ የሚኖር አንድም ሰው አይኖርም፡፡›› [በሙስሊም የተዘገበ 1363 ]
የአላህ መልእክተኛ ሰለላሁ ዓለይሂ ወሰለም እንዲህ ብለዋል፡- “መዲና ውስጥ መሞት የሚችል ሰው በዚያ ይሙት እኔ በርሷ ውስጥ ለሞተ ሰው አማልዳለሁ። (አል-ቲርሚዚይ 3917፣ ኢብኑ ማጃህ 3112)።
6. የእምነት ዋሻ ናት መጥፎና ክፋትን ከራሷ ታስወግዳለች።
ሀገሪቱ የቱንም ያህል ጠባብ ብትሆንበትም እምነት ወደ እሷ ይመራል፤ ክፉዎችና መጥፎዎች በሷቦታና ቀጣይነት የላቸውም። የአላህ መልእክተኛ ሰለላሁ ዓለይሂ ወሰለም እንዲህ ብለዋል፡- “እምነት ወደ መዲና ይመራል እባብ ወደ ጉድጓዱ እንደሚሄድ ሁሉ” (ቡኻሪ 1876 ሙስሊም 147) ነቢዩ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) እንዲህ ብለዋል፡- ”ነፍሴ በእጁ በሆነች ጌታ እምላለሁ ከእነርሱ አንዳቸውም ምኞታቸውን አይተዉም አላህ በርሷ ውስጥ ከርሱ የተሻለን ነገር ሊሰጥ ቢቀር እንጂ፤ ከተማይቱ ልክ እንደ ዋሻ ናት። እቶኑ ከብረት ውስጥ ያለውን እድፍ እንደሚያወጣ ሁሉ ክፉው ነገር ይወጣል፣ ከተማይቱም ክፋቷን እስክትወጣ ድረስ ሰዓቲቱ አትመጣም።” (ሙስሊም 1381)።
7. ኃጢአትንና ጥፋትን ታስወግዳለች።
በዘይድ ቢን ሳቢት አላህ ይውደድላቸውና እንዲህ ብለዋል፡- የአላህ መልእክተኛ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) እንዲህ ብለዋል፡- “እሷ ጠይባ ናት - መዲና ማለት ነው - ልክ እሳት የብር ቆሻሻን እንደምያስወግድ ቆሻሻን ታወጣለች። (አል-ቡኻሪ 4589፣ ሙስሊም 1384)።
የመዲና ጎብኚ የሚከተሉትን ኣዳብ መጠበቅ ይኖርበታል
መቃብሩንና በመዲና የሚገኙ ታሪካዊ ስፍራዎችን ለመጎብኘት ዓላማ መሳፈር ትክክል አይደለም ፡፡ የተደነገገው ነቢያዊውን መስጊድ ለመጎብኘትና እዚያ ለመስገድ ዓላማ ጉዞ ማድረግ ብቻ ነው፡፡ መቃብሩን መጎብኘትም በዚህ ውስጥ ይገባል፡፡ ምክንያቱም ነቢዩ የአላህ ሰላምና እዝነት በእሱ ላይ ይሁን፡- “ጉዞዎች መደረግ ያለባቸው ወደ ሶስት መስጂዶች ብቻ ነው፡ የተከበረው መስጂድ፣ የመልእክተኛው ሰለላሁ ዓለይሂ ወሰለም መስጂድ እና አል-አቅሳ መስጂድ” አል-ቡኻሪ 1189 እና ሙስሊም 1397)።
2 ጎብኚው ወደ መስጊዱ ሲደርስ ቀኝ እግሩን አስቀድሞ ‹‹አልሏሁመ እፍተሕሊ አብዋበ ረሕመትከ›› ማለት ሱና ነው [በሙስሊም 713] ፡፡
3 ሁለት ረክዓ ተሕይቱል መስጅድ ይሰግዳል፡፡ ሶላቱ በተከበረው ረውዷ ቢሰግድ በላጭ ነው፡፡
4 የነቢዩን ﷺ እና የሁለቱ ባልደረቦቻቸውን መቃብር መጎብኘት ሱና ይሆናል፡፡ ከነቢዩ ﷺ መቃብር ትይዩ በአደብና በእርጋታ ቆሞ ድምጹን ዝቅ በማድረግ ‹‹አስ’ሰላሙ ዐለይከ አይ’ዩሀን’ነቢዩ ወረሕመቱሏሂ ወበረካቱህ፤ አሽሀዱ አነከ ራሱሉላህ ሀቀን፤ ወአነከ ቀድ በለግተሪሳላ፤ ወአደይተል አማና፤ ወነሰህተል ኡማ፤ ወጃሀድተ ፊላሂ ሀቀ ጂሃዲሂ፤ ሰለሏሁ ዐለይከ፤ ወጀዛከላሁ ዐን ኡመትከ አፍደለ ማጀዛ ነቢየን ዐን ኡመቲሂ።›› ይላል፡፡ ትርጉሙ ‹‹ አንቱ ነቢዩ ሆይ! የአላህ ሰላም፣እዝነቱና በረከቶቹ ለርስዎ ይሁን፡፡ ከአክብሮት የተቀናጀ የአላህ ረሕመት በርስዎ ላይ ይውረድ፡፡ አላህ ለኡመትዎ ለዋሉት ውለታ መልካሙን ይዋልልዎት፡፡›› ማለት ነው፡፡
ከዚያም ወደ ቀኝ አንድ ወይም ሁለት እርምጃዎችን በመራመድ ከአቡበክር (ረዐ) መቃብር ፊት በመቆም ‹‹አስ’ሰላሙ ዐለይከ ያ አባ በክር ያኸሊፈተ ረሱሊልላህﷺ ወረሕመቱልሏሂ ወበረካቱሁ፤ረድየሏሁ ዐንከ፣ ወጀዛከ ዐን ኡምመት ሙሐመድን ﷺ ኸይረን፡፡›› በማለት ሰላምታ ማቅረብ፡፡ ከዚያም ወደ ቀኝ አንድ ወይም ሁለት እርምጃዎችን በመራመድ ከዑመር (ረዐ) መቃብር ፊት በመቆም ‹‹አሰላሙ ዐለይከ ያ ዑመር ያ አሚረል ሙእምኒን ወረሕመቱልሏሂ ወበረካቱሁ፤ ረድየሏሁ ዐንከ፣ ወጀዛከ ዐን ኡምመት ሙሐመድን ﷺ ኸይረን፡፡›› በማለት ሰላምታ ማቅረብ፡
5 የነቢያዊውን መስጊድ ለሚጎበኝ ሰው የአምስቱንም ወቅቶች ሶላት በነቢዩﷺ መስጊድ መስገድ፣ መስጊዱ ውስጥ የአላህን ዝክርና ዱዓእ፣ የሱና ሶላቶችን በተለይም በተከበረው ረውዷ ውስጥ ማብዛት ሱንና ነው፡፡በንግግራቸው የተገባውን ታላቅ ምንዳ ለማግኘት፡- “በዚህ የኔ መስጂድ የሚሰግድ ሶላት ከተከበረው መስጂድ በስተቀር ከማንኛውም ቦታ ከአንድ ሺህ ሰላት ይበልጣል” (ቡኻሪ 1190 እና ሙስሊም 1394)
6 የቁባእ መስጊድን እዚያ ለመስገድ መጎብኘት ሱንና "ወደዚህ መስጂድ - ወደ ቁባ መስጂድ - መጥቶ የሰገደ ሰው የዑምራ ያህል ምንዳ ይኖረዋል።" (አል-ነሳኢ 699)
7 የበቂዕ መቃብሮችን፣የሹሀዳእናመቃብር መጎብኘትም ሱንና ነው፤ነቢዩ ﷺ ይጎበኟቸውና ‹‹አስ’ሰላሙ ዐላ አህል አድ’ዲያር ምነል ሙእምኒነ ወልሙስሊሚን፣ወእን’ና እንሻአል’ሏሁ ብኩም ላሕቁን፡፡ አስአሉል’ሏሀ ለና ወለኩም አልዓፍያ›› [በሙስሊም 975] በማለት ዱዓእ ያደርጉላቸው ነበር፡፡
8. ሙስሊሙ በዚህች ከተማ ውስጥ የአላህን ትእዛዝ በመከተል፣ አላህን ለመታዘዝ እና መልእክተኛውን (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) ለመታዘዝ በቁርጠኝነት በአዲስ ፈጠራና ኃጢአት ውስጥ እንዳይወድቅ ከፍተኛ ጥንቃቄ ማድረግን ይፈልጋል።
9. የመዲና ዛፎችን መቁረጥ እንሰሳቶችን ማደን የተከለከለ ነው። ምክንያቱም በመልእክተኛው (ሶ.ዐ.ወ) በሐዲሶች ላይ በተጠቀሱት፡- “ኢብራሂም መካን ቀደሳት፣ እኔ መዲናንም ቀድሻለሁ። በሁለቱ ኬክሮቿ መካከል ያሉት ዛፎቿ አይቆረጡም፣ አውሬዎቿ አይታደኑም።” (ሙስሊም 1362)።
10. ሙስሊሙ በዚህ ከተማ ውስጥ እያለ በልቡ የሚሰማው ብርሃን በፈነጠቀበት እና ጠቃሚ እውቀት ወደ ሁሉም የአለም ክፍሎች በተሰራጨበት ሀገር ውስጥ በመሆኑ የሚመራበትን የህግ እውቀት ለመቅሰም ከፍተኛ ፍላጎት ልኖረው ይገባል። በተለይ እውቀትን ፍለጋ የአላህ መልእክተኛ ሰለላሁ ዓለይሂ ወሰለም መስጂድ ውስጥ ከሆነ። በአቡ ሁረይራህ (ረዲየላሁ ዐንሁ) ሐዲስ እንደዘገበው የአላህ መልእክተኛ (ሶለላሁ ዐለይሂ ወሰለም) እንዲህ ሲሉ ሰምተዋል፡- “በዚህ የኛ መስጂድ መልካምን ለመማር ወይም ለማስተማር የገባ ሰው ልክ እንደ በአላህ መንገድ ላይ ሙጃሂድ ሲሆን ከዚያ ውጭ የገባ ሰው የእሱ ያልሆነውን ነገር እንደምመለከት ሰው ነው።” (አህመድ 10814 እና ኢብኑ ሂባን 87)።