የአሁኑ ክፍል ::ሞዴል
ትምህርት ኪራይ
አንድ የታወቀ ንብረት ወይም እቃ ለስራ ወይም የተፈቀደ ጥቅም ስለሚገኝበት ተብሎ በተወሰነ የጊዜ ገደብ እና ክፍያ መሰረት የሚፈፀም ውል ነው።
በእስልምና ህግ የኪራይ ብያኔ (ሁክም)
ኪራይ የተፈቀደ እና ህጋዊ ነው። ይህ በቁርአን ፣ በሱና እና በኡለማኦች ስምነት ማስረጃ ይደገፋል። ሁለቱ ወገኖች ከተስማሙ በኋላ የማይሻር ውል ነው። እሱን በሚያመለክት በማንኛውም ንግግር ላይ ተፈፃሚነት ይኖረዋል። ለምሳሌ ከፍያህ ፣ እዳህ እና መሰል የተለመዱ ንግግሮች ናቸው።
የኪራይ መፈቀድ ማስረጃ
አሏህ እንዲህ አለ፡ "ከሁለቱ አንደኛዋ ‹አባቴ ሆይ! ቅጠረው። ከቀጠርከው ሰው ሁሉ በላጩ ፣ ብርቱው ፣ ታማኝ ነውና› አለችው።" (ሱረቱል ቀሶስ 26)
አኢሻ (ረ.ዐ) እንዳስተላለፈችው እንዲህ አለች፡ ‹‹የአሏህ መልዕክተኛ እና አቡበክር ከበኒ አዲል ጎሳ የሆነን (የቁረይሽ ጣኦት አምላኪ) ሰው እንደ ባለሞያ መሪ እርገው ቀጠሩት። ነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) እና አቡበክር ሁለት የሚጋለቡ ግሞሎቻቸውን ሰጡት። በሶስተኛው ቀን ጠዋት ወደ ሰውር ዋሻ ግመሎቻቸውን ይዞ እነዲመጣ ቃሉን ተቀበሉት።›› (ቡኻሪ 2264)
የኪራይ ህጋዊነት ጥበብ
ኪራይ በሰዎች መተዳደሪያ ገቢ ውስጥ ብዙ ጥቅሞችን ያስገኛል። በእርግጥ የባለሞያዎችን ስራ ይፈልጋል፡፡ ከእነዚህም ለኪራይ ከሚየሠገለግሉት ውስጥ መኖሪያ ፣ መሸጫ ሱቆች ፣ እንስሳቶች ፣ ተሸከርካሪ መጓጓዣዎች ፣ ሰዎች የሚጠቀሙባቸው ማሽነሪዎች ይገኙበታል። ብዙ ሰዎች እነዚህ ነገሮች መግዛት ላይችሉ ይችላሉ። ሆኖም እነሱ ለመከራየት መፈቀዱ ህይወታቸውን ያቀልላቸዋል፤ ሁለቱንም በሚጠቅም ዝቅ ባለ ዋጋ ፍልጎቶቻቸውን እንዲያሟሉ ይረዳቸዋል። አሏህ ለዋለልን ውለታ ምስጋና ይገባው!
የኪራይ አይነቶች
የቅጥር አይነቶች
የግል ቅጥር
አንድ ሰው ለተወሰነ ጊዜ ያህል እንዲሰራለት ብሎ የሚቀጥረው ነው። ሆኖም በዚህ ጊዜ ከከጣሪው ውጭ ለማንም ሰው መስራት አይፈቀድለትም። ይህ ሳይሆን ቢቀር ከቀጣሪው ውጭ ለሰራበት ክፍያው ታስቦ ይቀናነስበታል። ስራውን ስላሳየ እና መስራት ስለጀመረ መከፈል ይገባዋል። ስራውን እስኪጨርስ ድረስ የተስማሙበት የጊዜ ገደብ ማብቃት ሳይጠበቅ ሙሉ ክፍያውን ማግኘት ይገባዋል። ለምሳሌ ልክ እንደ ህመም ወይም የአካል ጉዳት ያለ አሳማኝ ምክኒያት አስካልኖረው በቀር ክፍያውን የሚያገኘው ለሰራበት ቀን ብቻ ነው።
ይህ አይነቱ ቅጥር አንድ ሰው ከአንድ በላይ ለሆኑ ሰዎች አገልግሎት የሚሰጥበት ነው። በራሱ ሃሳብ እና ከሰዎች ትዕዛዝ ተቀብሎ የሚሰራ ለምሳሌ ብረት አንጥረኛ (ብረት ቀጥቃጭ) ፣ የቧንቧ ሰራተኛ ፣ ቀለም ቀቢ ፣ ልብስ ሰፊ ያለ ነው። ይህ አይነቱ ሰራተኛ ለሌሎች ሰዎች ከመስራት አይከለከልም። ዋናው ነገር ክፍያውን የሚያገኘው ስራውን ከጨረሰ ብቻ ነው።
የኪራይ ውል ህጎች
ውል ሰጭ እና ውል ተቀባይ
ይህ ማለት የሚዋዋሉት ወገኖች አከራዩ እና ተከራዩ ሲሆኑ ውሉን የሚያቀርብው እና የሚቀበሉት ናቸው።
ይህ ቅፅ ውሉ የሚቀርብበት እና የሚቀበልበት እንዲሁም የህግ አግባብ ተከትሎ ውሉ እንደተፈፀመ የሚያሳይ ቅፅ ነው።
አገልግሎት ሊሰጥ የሚችል መሆን
ይህ የከራይ ውል የሚያዝበት ሲሆን የሰው ልጅ የሚያቀርበው አገልግሎት ወይም እንስሳ ወይም እቃ ሊሆን ይችላል።
የሰው ልጅ በሰጠው አገልግሎት ወይም ባቀረበው እቃ ምትክ የሚሰጥ ዋጋ ነው። ይህም በውል ሽያጭ ውስጥ ካለው ዋጋ ጋር እኩል ነው።
የኪራዩ ህጋዊነት ቅድመ ሁኔታዎች
ክፍያ ግዴታ የሚሆንበት ወቅት
ኪራዩ የሚገባውን የሚያገኘው ውሉ እንዳበቃ ነው። ክፍያው መፈፀምም ያለበት የኪራዩ ጊዜ ካበቃ በኋላ ነው።
የተዋዋሉት ሁለቱ ሰዎች ኪራዩን ለማፋጠን ወይም ለማራዘም ከተስማሙ የክፍያውን ጊዜ ማራዘም ወይም ከፋፍሎ መክፈል ይፈቀዳል። በሌላ በኩል ደግሞ ተቀጥሮ የሚሰራው ሰው ስራውን በአግባቡ እንደጨረሰ ክፍያው በሰአቱ ይከፈለዋል።
ኪራዩ ከንብረት ጋር የተያያዘ ከሆነ ክፍያው የሚፈፀመው ግልጋሎቱን አግኝቶ ካበቃ በኋላ ነው። አቡ ኹረይራ () እንዳስተላለፈው ነብዩ () እንዲህ አሉ፡ ‹‹በትንሳኤው ቀን በሶስት ሰዎች ላይ ጠላት እሆናለሁ። 1 በእኔ ስም ቃል ገብቶ የከዳ 2 ነፃ የሆነን ሰው እንደ ባሪያ አድርጎ የሸጠ እና ተመኗን (ዋጋውን) የበላ 3 የጉልበት ሰራተኛ ቀጥሮ ሙሉ ስራውን አጠ ቆ ሲያገኘው ክፍያውን ያልከፈለው ሰዎች ናቸው አሉ።›› (ቡኻሪ 2227)
የኪራዩ ውል ማብቂያ
ኪራዩ ከተዋዋሉ ሰዎች አንዱ በመሞቱ ወይም የተከራየው ንብረት በመሸጡ አይቋረጥም። በሌላ በኩል ደግሞ አንድ ሰው ለመስራት ተቀጥሮ የሚሰራ ቢሆን እና ስራው ሳይጨርሰው ቢሞት ኪራዩ ይቋረጣል። የክራዩ ግዜ ስያልቅ ተከራዩ ስራ ያቆማል፤የተከራየውን ንብረት ተንቀሳቃች ከሆነ ለባለቤቱ ያስረክባል።
