የአሁኑ ክፍል ::ሞዴል
ትምህርት ውሰት
የውሰት ፅንሰ ሃሳብ
ውሰት አንድ ሰው የሆነን ነገር ዋጋ ሳይከፍል የሚጠቀምበት ሲሆን የተፈቀደ ነው። ይህን ተብሎ የተጠራውም ዋጋው የማይከፍልበት በመሆኑ ነው።
የውሰት ሁክም (ብያኔ)
ውሰት በመልካምነት እና በደግነት የመረዳዳት አንድ አካል ነው። በቁርአን ፣ በሱና ፣ በሊቃውንት ምስለት እና ስምምነት የተፈቀደ ነው። የውሰት ውል ከተፈቀዱ ነገሮች ውስጥ አንዱ ነው። ፅኑ ውል ግን አይደለም፤ ከሁለቱ ወገን አንዱ በማንኛውም ጊዜ ሊያቋርጠው ይችላል። ውሰት ወደ አሏህ የሚያቃርብ የተወደደ ተግባር ነው። ምክኒያቱም ሰዎች ፍላጎቶቻቸውን የሚያሟሉበት ፣ በሰዎች መካከል መቀራረብን እና መዋደድን የሚያስገኝ ስለሆነ ነው። የንብረቱ ባለቤት በማይፈልገው ጊዜ የሚበደረው ደግሞ በሚፈልግበት ጊዜ ሲሆን ተገቢ ነው። ተበደረ ወይም ተዋሰ በማለት ብቻ ዱቤ ተፈፃሚነት ይኖረዋል።
ውሰት የተፈቀደበት ጥበብ
አንድ ሰው አንድ ንብርት ወይም እቃ ሊጠቀምበት ፈልጎ ነገርግን የእቃው ባለቤት እሱ ሳይሆን ሲቀር እና ለእሱ የሚከፍለው ገንዘብ ሳይኖረው ሲቀር እና ሌሎች በስጦታ ወይም በምፅዋት መልክ የማይሰጡት በመሆኑ ለጊዜው በዱቤ ተጠቅሞ የሚከፍልበት ነው። ሆኖም ሁለቱም ወገኖች ፍላጎታቸውን ያሟላሉ።
ከአሏህ እዝነት መገለጫዎች ውስጥ አንዱ ውሰትን መፍቀዱ ነው። ተዋሹ የእቃውን ደህንነት በመጠበቁ ፍላጎቱን የሚያሟላበት ፣ አዋሹም ወንድሙ እቃውን እንዲጠቀምበት በማድረጉ የሚመነዳበት ነው።
አሏህ እንዲህ አለ፡ "በበጎ ነገር እና አሏህን በመፍራት ተረዳዱ። በሃጢያት እና ወሰን በማለፍ አትረዳዱ።" (ሱረቱል ማኢዳ 2)
አነስ ቢን ማሊክ (ረ.ዐ) እንዳስተላለፈው እንዲህ አለ፡ በአንድ ወቅት የመዲና ሰዎች ተስፈራሩ። እናም ነብዩ (ሰ.ዐ.ወ) አል-መንዱብ ተብሎ የሚጠራ ፈረስ ከአቡ ጦልሃ ተውሰው ጋልበውት ሄዱ። ተመልሰው በመጡ ጊዜ እንዲህ አለ፡ ‹‹ምንም የሚያስፈራ ነገር አላየንም። ነገርግን ፈረሱ በጣም ፈጣን ነበር።›› (ቡኻሪ 2627 ፣ ሙስሊም 2307)
ለውሰት ህጋዊነት ቅድመ ሁኔታ
የውሰት ምሰሶዎች
የተዋሰው ሰው ንብረቱን በደንብ ተንከባክቦ መያዝ እና መጠበቅ ፣ በአግባቡ መጠቀም እና ለባለቤቱ በሰአቱ በጥሩ ሁኔታ መመለስ አለበት። እቃው ከተዋሰው ሰው ጋር ሆኖ እያለ ችላ በማለቱ ምክኒያት ቢጠፋ ወይም ቢበላሽ በቻለው መንገድ የጠፋውን ወይም የተበላሸውን እቃ ማካካስ አለበት። በሌላ በኩል እቃው የጠፋው ወይም የተበላሸው ባለቤቱ በፈቀደለት አግባብ እየተጠቀመበት እያለ ከሆነ ተዋሹ ማካካስ አይጠበቅበትም፤ ድንበር ያለፈበት ወይም ቸል ያለበት ነገር ኖሮ ካልሆነ በቀር።
የተዋሰው ሰው የተዋሰውን ነገር ተጠቅሞ ፍላጎቱን ካሟላ በኋላ እቃውን የሚመልሰው በጥሩ ሁኔታ መሆን አለበት። ያ ማለት በወሰደበት አግባብ እና ሁኔታ ነው።እስኪጠይቀው ድረስ እራሱ ጋር አድርጎ ማስቀመጥ እና ውሰቱን መካድ የለበትም። ይህ ካልሆነ ከሃዲና ሃጢያተኛ ይሆናል።
እቃውን ያዋሰ ሰው በማንኛውም ጊዜ እንዲመለስለት መጠየቅ ይችላል። ተዋሹ ሰው የሚጎዳበት ነገር እስካልኖረ ድረስ ማለት ነው። ተዋሹ ሰው (ተበዳሪው) ሰው በተባለው ጊዜ ወይም ከዛ ቀደም ብሎ በመመለስ ጉዳት የሚደርስበት ከሆነ ጉዳቱ እስኪጠፋ ድረስ ውሰቱ ይራዘማል። ለምሳሌ የሆነ ሰው መሬት ቢዋስ እና አዝዕርት ቢዘራበት አዋሹ ሰው መሬቱ የሚመለስለት ሰብሉ ከተሰበሰበ በኋላ ነው።
ሃያሉ አሏህ እንዲህ አለ፡ "በእርግጥ አሏህ አደራዎችን ወደ ባለቤቶቻቸው እንድታደርሱ ያዛችኋል። በሰዎችም መካከል በፈረዳችሁ ጊዜ በትክክል እንድትፈርዱ ያዛችኋል። አሏህ በእሱ የሚገስፃችሁ ነገር ምን ያምር! አሏህ ሁሉን ሰሚ ሁሉን ተመልካች ነው።" (ሱረቱ ኒሳዕ 58)
