مالي معاملات دا مهال برخه
درس نارواه او حرام مالي کاروبار.
ځېنې کاروبار پاک ښه او جايز وي، او ځېنې نور بیا ناپاکه بي خونده او حرام وي، د الله پاک وينا ده: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَلَا تَيَمَّمُوا الْخَبِيثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ} [البقرة: 267]. ای د ایمان خاوندانو تاسې خرچ اوکړي د هغه پاک مال نه کوم چې تاسې ګټلی دی او د هغه څه نه کوم چې د زمکې نه مونږ تاسې ته درکړي دي، او تاسې د بي خونده مال نه د صدقې نیت مه کوي.
او د ابو هریره رضي الله عنه روایت دی چې نبي کريم صلی الله علیه سلم ويلې دي: «ليأتيَّن على الناس زمان، لا يبالي المرء بما أخذ المال، أمِن حلال أم مِن حرام» (البخاري 2083). داسې وخت به په خلکو راشي چې يو سړی به د مال په ګټلو کې د حلالو او حرام هيڅ توپیر نه کوي.
دا د خلکو مالونه په ناحقه سره خوړل دي يا په داسي لار مال ګټل دي چې اسلامي شريعت د هغط نه منع کړي وي.
د بي خونده او نارواه کارو بار لارې چارې
د بي خونده نارواه کاروبار کولو اسباب:
د ناپاک کارو بار ضرر او نقصان.
د حرام مالي راکړې ورکړې ډولونه.
هغه چې د ذات په اعتبار سره حرام وي.
هر هغه څه کوم چې د ذات په اعتبار سره حرام دي، لکه مرداره، وينه، د خنزیر غوښه او نور ناپاکه او نجس شیان شول، دا هغه شیان دي چې نفس بشري يې په خپل پاک طبیعت سره بد ګڼي، د الله پا وينا ده: {قُلْ لَا أَجِدُ فِي مَا أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّمًا عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلَّا أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَمًا مَسْفُوحًا أَوْ لَحْمَ خِنْزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقًا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ} [الأنعام: 145]. (اى نبي!) دوى ته ووایه: زه نه مومم (هېڅ څیز) په هغه (شریعت) كې چې ما ته وحي كړى شوى دى په كوم خوړونكي باندې حرام كړى شوى، چې هغه يې خوري مګر دا چې هغه (څيز) مرداره وي، یا بهَول شوې وینه، یا د خنزیر غوښه، نو هغه خو پلیتي ده، یا (هغه څيز) نافرماني وي چې پر هغې د غیر الله لپاره اواز اوچت كړى شوى وي، نو هغه څوك چې ناچاره شي، چې نه زیاتي كوونكى وي او نه له حده تېرېدونكى وي، (نو د هغه لپاره يې خوړل حلال دي) نو بېشكه ستا رب ډېر بخښونكى، بې حده مهربان دى.
هر هغه راکړه ورکړه کومه چې د اسلامي شریعت خلاف وي، لکه سود خوري، جواري، قماربازي، ټګي او غله دانه ساتل ترڅو قیمت يې زیات شي، يا په پير پلور کې ټګي کول دا ټول هغه څه دي چې په دې په نورو بندګانو باندي ظلم او زیاتی دی او د خلکو مالونه په نارواه سره خوړل دي او د اسلامي شریعت خلاف کړنه ده، دا ډول کړني د انساني نفس خواهش وي نو ځکه بايد ددي سزا او وعید ډير سخت وي تر څو خلک ددي ګناه څخه خپل ځانونه وژغوري، د الله پاک ويناوې دي: {إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْيَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيرًا} [النساء: 10]{يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَذَرُوا مَا بَقِيَ مِنَ الرِّبَا إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ (278) فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ} [البقرة: 278، 279]. بېشكه هغه كسان چې د یتیمانو مالونه په ظلم سره خوري، یقینًا همدا خبره ده چې هغوى په خپلو خېټو كې اور خوري او ژر ده چې لمبې وهونكي اور كې به داخل شي. اى هغو كسانو چې ایمان يې راوړى دى! له الله نه ووېرېږئ او هغه باقي پاتې سود پرېږدئ؛ كه تاسو مومنان یئ+ نو كه تاسو ( داسې) ونه كړل، نو تاسو د الله او د هغه د رسول له جانبه په جنګ كولو خبر شئ، او كه چېرې تاسو توبه وباسئ، نو ستاسو رأس المال (اصل مال) ستاسو لپاره دى، مه تاسو ظلم كوئ او نه به پر تاسو ظلم كېږي.
