زده کړه جاري وساته

د داخلیدلو ثبت نام دې و نه کړ
په دې علمې ميز کې همدا اوس داخله وکړه خپل پرمختګ وڅاره سیاليو کې شريک شه خپل ميډالونه راجمع کړه او په هغه موضوعاتو کې چې تا تکميل کړي دي الکتروني سند واخله

مسلمانه کورنۍ دا مهال برخه

درس د مور او بلار حقونه.

د درس په دې برخه کې د مور او پلار سره نیکي کول او په تړاو يې ځېنې احکام پيژنو.

  • د اسلام په مبارک دين کې د مور او پلار مقام او مرتبه. 
  • د مور او پلار سره نکي کول او د هغوې د نافرمانۍ نه ځان ساتل. 
  • د مور او پلار په تړاو د بچو اړینې زمواریاني. 
  • د مور او پلار سره په ژوندانه کې ځېنې آداب. 

د اسلام په مبارک دين کې د مور او پلار مقام او مرتبه:

د اسلام مبارک دين مور او پلار ته ډير د احترام په سترګه کتلي دي دا ځکه چې د مور او پلار سره ښيګړه يې د توحيد سره ملګرې کړې ده، د الله پاک وينا ده: {وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا} [الإسراء: 23]. ژباړه: او ستا رب حكم كړى دى چې تاسو عبادت مه كوئ (د بل هیچا) مګر يواځې د هغهٔ او له مور و پلار سره ښه احسان كوئ. بیله شکه الله پاک مور او پلار د ځامنو او لورګانو د وجود لباره سبب ګرځولې دي او بچي چې هر څومره خواري اوکړي نو د مور او پلار د ښيګړې بدله نشي ورکولی دا ځکه چې مور او پلار د بچو په خاطر ډير زیات تکلیفونه او ستړیاوې ګاللې وي تر څو خپلو بچو ته دراحت او هوسا ژوند برابر کړي او د هغوې ساتنه اوکړي.

الله پاک د خپل عدل په غوښتنه د مور او پلار لپاره په بچو باندي يو شمیر حقونه واجب کړې دي تر څو مور او پلار ته د هغوې د ستړیاو او تکلیفونو يو څه بدله ورکړل شي، د الله پاک وينا ده: {وَوَصَّيْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ حُسْنًا} [العنكبوت: 8]. ژباړه: اومونږ انسان ته د خپل مور و پلار په باره كې د نېكۍ كولو كلك حكم كړى دى. همدغه شان د الله پاک وينا ده: {وَصَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا مَعْرُوفًا} [لقمان: 15]. ژباړه: او په دنیا كې له دوى سره نېكه ملګرتیا كوه. کله چې يو صحابي د نبي کريم صلی الله علیه سولم څخه پوښتنه اوکړه: چې ای د الله پاک پيغمبره! په خلکو کې د چا سره ډيره ښيګړه اوکړم؟ نبي کريم صلی الله علیه وسلم ورته وویل: د مور سره، هغه وویل: بیا له چا سره؟ نبي کريم صلی الله علیه وسلم ورته وویل: د مور سره هغه وویل: بیا له چا سره؟ نبي کريم صلی الله علیه وسلم ورته وویل: د مور سره، هغه وویل: بیا له چا سره؟ نبي کريم صلی الله علیه وسلم ورته وویل: بیا د پلار سره. (البخاري 5971، ومسلم 2548).

د مور او پلار سره د ښيګړې کولو غوره والی:

د مور او پلار سره ښيګړه کول په بچو باندي واجب او فرض دي او د ډير لوې اجر، ثواب، برکت، رزق، او د دنیا پراخه خیر او برکت او په اخرت کې د جنت ته د داخليدلو سبب دی، بیله شکه نبي کريم صلی الله علیه وسلم ويلې دي: "رَغِمَ أنْفُهُ، ثُمَّ رَغِمَ أنْفُهُ، ثُمَّ رَغِمَ أنْفُهُ. قيلَ: مَنْ يا رَسولَ اللهِ؟ قالَ: مَن أدْرَكَ والِدَيْهِ عِنْدَ الكِبَرِ، أحَدَهُما، أوْ كِلَيْهِما، ثُمَّ لَمْ يَدْخُلِ الجَنَّةَ" (مسلم 2551).ژباړه: پوزه دې په خاورو خړه شي، پوزه دې په خاورو خړه شي، پوزه دې په خاورو خړه شي، چا ورته وویل: د چا ای د الله پاک پيغمبره! هغه وویل: د هغه چا چې مور او پلار یا يو د هغوې بوډا شي او دا د هغوې د خدمت او ښيګړې په وجه جنت ته لاړ نشي. (مسلم 2551).

د مور او پلار سره ښيګړه کول ډير غوره او الله پاک ته خوښ عمل دی، بیله شکه عبد الله بن مسعود رضي الله عنه د نبي کریم صلی الله علیه وسلم څخه پوښتنه اوکړه: أي العمل أحب إلى الله؟ قال: «الصلاة على وقتها»، قال: ثم أي؟ قال: «ثم بر الوالدين» قال: ثم أي؟ قال: «الجهاد في سبيل الله» (البخاري 527، ومسلم 85). ژباړه: الله پاک ډير خوښ عمل کوم يو دی؟ هغه وویل: لمونځ په خپل وخت ادا کول، هغه وویل: بیا ورپيسې کوم عمل؟ هغه وويل: بیا د مور اوپلار سره ښيګړه کول، هغه وویل: بیا کوم عمل؟ هغه وویل: بیا د الله پاک په لاره کې جهاد کول. (البخاري 527، ومسلم 85).

د مور اوپلار سره ښيګړه کول د نفلي جهاد څخه غوره عمل دی، يو سړي د نبي کريم صلی الله علیه وسلم خواته راغی او وېويل: غواړم چې جهاد ته لاړ شم، نبي کريم صلی الله علیه وسلم ورته وویل: آيا ستا مور او پلار ژوندې دي؟ هغه وویل: هو، نبي کريم صلی الله علیه وسلم ورته وویل: لاړ شه د مور او پلار په خدمت سره جهاد تر سره کړه. (البخاري 5972، ومسلم 2549).

د مور او پلار نافرماني کول:

د مور او پلار نافرماني کول: ډيره لویه او عظیمه ګناه ده په يو حديث کې راغلي دي: نبي کريم صلی الله علیه وسلم وویل: "أكبر الكبائر: الإشراك بالله، وعقوق الوالدين... الحديث" (البخاري 6919، ومسلم 87). ژباړه: په ټولو ګناهونو کې لویه ګناه د الله پاک سره شریک جوړه ول او د مور او پلار نافرماني کول ...." (البخاري 6919، ومسلم 87).

د مور او پلار په اړه د بچو وظیفه او دندې.

١
د مور او پلار ښه خبره منل چې د کله د توان او طاقت سره برابره وي مګر که مور او پلار يو بچي ته د ګناه خبره اوکړي بیا به يې خبره نه مني ځه چې د مخولق په تابعدارۍ کې د خالق نافرماني هيڅ جواز نلري.
٢
د مور او پلار سره نیک ملګرتوب کول اګر که مور او پلار بچي سره بد هم اوکړي آیا په شرک سره د حکم کولو څخه به بل بد وي بیا هم الله پاک ويلې دي: {وَإِنْ جَاهَدَاكَ عَلَى أَنْ تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا وَصَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا مَعْرُوفًا} [لقمان: 15].ژباړه: او كه دوى (دواړه) په تا ډېر كوشش وكړي د دې چې ته زما سره هغه شى شریك كړه، چې تا ته د هغه هېڅ علم نشته، نو ته د دوى خبره مه منه، او په دنیا كې له دوى سره نېكه ملګرتیا كوه.
٣
د مور او پلار سره هر ډول ښيګړه کول: لکه د هغوې خدمت، خبره منل، د هغوې سره مینه او محبت کول، او ورسره د ښو اخلاقو او لوړو آدابو معامله اوکړي، د الله پاک وينا ده: {وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا} [الإسراء: 23]. ژباړه: او ستا رب حكم كړى دى چې تاسو عبادت مه كوئ (د بل هیچا) مګر يواځې د هغهٔ او له مور و پلار سره ښه احسان كوئ.
٤
مور او پلار ته هیڅ ډول آزار او تکلیف نه رسول اګر ډير کم د اف کلمخ ولي نه وي ځاصکر چې کله مور او پلار بوډاګان شي، د الله پاک وينا ده: {إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُلْ لَهُمَا أُفٍّ وَلَا تَنْهَرْهُمَا وَقُلْ لَهُمَا قَوْلًا كَرِيمًا} [الإسراء: 23]. ژباړه: او كه چېرې په دوى كې یو یا دواړه له تا سره كله هم زوړوالي (بوډاوالي) ته ورسېږي، نو ته دې دواړو ته اُف (هم) مه وایه او مه دوى رټه او ته دوى ته ډېره تعظیمي خبره وایه.
٥
د مور او پلار په وړاندي نرمې او تواضع کول، د الله پاک وينا ده: {وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا} [الإسراء: 24]. ژباړه: او ته د دوى لپاره له مهربانۍ نه د تواضع وزر ښكته كړه او وایه: اى زما ربه! ته پر دوى دواړو مهرباني وكړه، لكه څنګه چې دوى دواړو زما پالنه كړې ده، په دې حال كې چې زه وړوكى وم.
٦
د مور او پلار شکر ادا کول او هميشه د هغو په نیکي منل:: د الله پاک وينا ده: {وَوَصَّيْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْنًا عَلَى وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِي عَامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَلِوَالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ} [لقمان: 14]. ژباړه: اومونږ انسان ته د خپل مور و پلار (سره د نېكي كولو) په باره كې كلك حكم كړى دى، دى خپلې مور اوچت كړى و، په داسې حال كې چې سخته كمزورې وه، له پاسه د بلې كمزورۍ نه او د ده بېلول (د تي نه) په دوه كلونو كې وو، دا چې ته زما او د خپل مور و پلار شكر كوه، خاص ما ته بېرته راتله دي.
٧
په مر او پلار باندي خرچه کول: نبي کريم صلی الله علیه وسلم ويلې دي: «أنت ومالك لوالدك، إن أولادكم من أطيب كسبكم، فكلوا من كسب أولادكم» (أبو داود 3530). ژباړه: ته او ستا مال ستا د پلار دی، بیله شکه ستاسې بچي ستاسې کسب دی نو تاسې د خپل بچو د کسب څخه خوراک کوئ. (أبو داود 3530).
٨
مور او پلار ته په ژ،ند او د ژوند نه بعد دعاګاني کول: نبي کريم صلی الله علیه وسلم ويلې دي: "إِذَا مَاتَ الإنْسَانُ انْقَطَعَ عنْه عَمَلُهُ إِلَّا مِن ثَلَاثَةٍ: إِلَّا مِن صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو له" ( مسلم 1631). ژباړه: کله چې يو انسان مړ شي د هغه ټول عملونه بند شي مګر درې عملونه نه بنديږي: یوه جاري صدقه او ګټور علم، او نیک بچي چې د هغه لپاره دعاګاني غواړي. ( مسلم 1631).
٩
د مور او پلار د مرګ څخه بعد د هغوې د ملګرو او دوستانو عزت کول، نبي کريم صلی الله علیه وسلم ويلې دي: «إن أبَرَّ البِرِّ صلة الولد أهلَ وُدِّ أبيه» (مسلم 2552). ژباړه: د پلار د ملګرو او دوستانو سره دوستې پاالل د پلار سره نیکې ده. (مسلم 2552).

د مور او پلار په خواکې ځېنې آداب چې پرځاې کول يې واجب دي.

١
د مور او پلار خبرو ته ښه غوږ نیول، او خپل ځان به بل څه نه مشغولول لکه موباېل وغیره شو.
٢
د مور او پلار غوښتنه د هغوې له غوښتلو مخکي پر ځاې کول او د هغوې نه هر ډول تکلیف لري کول.
٣
د مور او پلار اواز ته لبیک ویل او په خبره منلو کې يې هیڅ ډول روستوالی نه کول.
٤
مور او پلار ته ډيره په نرمې سره نصیحت کول کله چې هغوې په يوه ګناه کې اخته وي.
٥
د مور او پلار د سختۍ په وخت د صبر او زغم څخه کار اخستل.
٦
د مور او پلار سره سیالي او ضد نه کول.
٧
د مور او پلار مخامخ مسکا کول.
٨
د مور او پلار سره مشوره کول او د هغوې نظر ته احترام کول.
٩
د مور او پلار سره نرمې او خوږي خبرې اتري او مشوري کول.
١٠
کله چې مور او پلار د سفر په وجه لرې شي نو په بچو باندي وجب ده چې مور او پلار سره اړیکه ونیسي او د هغوې نه ځان خبر او ډاډمن کړي.

بیشکه په کاميابۍ سره تا درس پوره کړ


امتحان شروع کړه