ផ្នែកបច្ចុប្បន្ន model:
មេរៀន ក្រមសីលធម៌អ៊ីស្លាមក្នុងប្រតិបត្តិការហិរញ្ញវត្ថុ (មូអាម៉ាឡាតម៉ាលីយ៉ះ)
ជាការពិតណាស់ សីលធម៍ត្រូវបានផ្សារភ្ជាប់យ៉ាងល្អឥតខ្ចោះទៅនឹងគ្រប់ទិដ្ឋភាពនៃជីវិត។ លក្ខណៈសំខាន់មួយនៃប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុអ៊ីស្លាមគឺត្រូវផ្អែក និងសង្កេតលើតម្លៃសីលធម៌។ ដែលនេះធ្វើឱ្យប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុអ៊ីស្លាមមានលក្ខណៈប្លែកពីប្រព័ន្ធ សេដ្ឋកិច្ចផ្សេងទៀត។
វាគឺជាអ្វីគ្រប់យ៉ាងដែលច្បាប់បានអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើប្រតិបត្តិការ ដើម្បីជាប្រយោជន៍នៃប្រាក់ចំណូលស្របច្បាប់។ ប្រតិបត្តិការ ហិរញ្ញវត្ថុរួមមាន៖ កិច្ចសន្យាទាំងអស់ដោយផ្អែកលើហិរញ្ញវត្ថុ ឬការ ផ្តល់សិទ្ធិលើផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ដូចជា ការទិញលក់ ជួល ក្រុមហ៊ុន និងកិច្ចព្រមព្រៀងផ្សេងទៀត។ សេចក្តីសម្រេចដែលទាក់ទងនឹង ប្រតិបត្តិការអ៊ីស្លាម គឺជាសេចក្តីសម្រេចផ្លូវច្បាប់(ស្ហារីអះ)ដែលគ្រប់គ្រងទំនាក់ទំនងហិរញ្ញវត្ថុ និងសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រជាជនជាមួយគ្នាទៅវិញទៅមក។
គោលបំណងនៃប្រតិបត្តិការហិរញ្ញវត្ថុអ៊ីស្លាម
សាសនាអ៊ីស្លាមគឺជាសាសនានៃសេចក្តីពិត ដែលបង្ហាញដល់មនុស្សលោកនូវអ្វីដែលល្អសម្រាប់ពួកគេ និងអ្វីដែលនឹងជួយកែតម្រូវពួកគេឲ្យបានល្អ។ នេះគឺដោយសារតែវា(សាសនាអ៊ីស្លាម) គឺជាសាសនាដែលមកពីអ្នកដែលបង្កើតមនុស្ស ហើយសំខាន់ជាងនេះទៅទៀត ទ្រង់ស្គាល់ពួកគេ ហើយអ្វីដែលនឹងផ្តល់ប្រយោជន៍ដល់ពួកគេច្បាស់បំផុត។ អល់ឡោះមានបន្ទូលថា៖ “តើម្ចាស់ដែលបានបង្កើត(អ្វីៗទាំងអស់)មិនបានដឹងទេឬ? ហើយទ្រង់គឺជាអ្នកដែលឆ្លាតវៃ ដឹងជ្រួតជ្រាបបំផុត’’។ (ជំពូក អាល់មុលក៌ ៖ ៤) ផ្ទុយទៅនឹងច្បាប់ និងបទប្បញ្ញត្តិផ្សេងទៀត សាសនាអ៊ីស្លាមមានប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុដែលគិតគូរពីតម្រូវការរបស់រូបកាយ និងបញ្ហានៃជីវិតលោកិយនេះ ក៏ដូចជាតម្រូវការនៃដួងចិត្ត និងថ្ងៃបរិលោក។
ទីមួយ ខាងផ្នែកលោកិយ៖ ច្បាប់អ៊ីស្លាមបានគ្រប់គ្រងប្រតិបត្តិការហិរញ្ញវត្ថុរបស់មនុស្ស ក្នុងលក្ខណៈដែលសម្រេចបាននូវភាពយុត្តិធម៌ក្នុងចំណោមអ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ និងតាមរបៀបដែលផ្តល់ឱ្យបុគ្គលម្នាក់ៗនូវសិទ្ធិរបស់ពួកគេគ្រប់គ្នា។ ដូចគ្នានេះដែរ ច្បាប់បានធ្វើឱ្យមានលក្ខណៈទូលំទូលាយនូវអ្វីដែលស្របច្បាប់ ហើយអ្វីដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់គឺនឹងត្រូវបានហាមឃាត់។
ទីពីរ ខាងផ្នែកសាសនា៖ គោលបំណងចុងក្រោយនៃសេចក្តីសម្រេចនៃច្បាប់ទាំងអស់គឺដើម្បីសម្រេចបាននូវការពេញចិត្តពីអល់ឡោះនិងជោគជ័យ(ឋានសួគ៌)។ លើសពីនេះ សេចក្តីសម្រេចនៃប្រតិបត្តិការរបស់សាសនាអ៊ីស្លាមបាននាំមកនូវភាពជាបងប្អូនក្នុងចំណោមអ្នកមានជំនឿ ដោយការលើកកម្ពស់ភាពយុត្តិធម៌ និងលើកទឹកចិត្តដល់សប្បុរសធម៌ ដូចជាការទុកពេលឲ្យ អ្នកដែលជំពាក់បំណុលក្នុងការរកលុយសង និងធ្វើអ្វីដែលខុសច្បាប់ដែលបង្កឱ្យមានអារម្មណ៍មិនល្អក្នុងចិត្ត ដូចជាការចងការប្រាក់ និងល្បែងស៊ីសងជាដើម។
ទីមួយ យុត្តិធម៌៖ ដើម្បីធានាសិទ្ធិរបស់ភាគីទាំងពីរក្នុងប្រតិបត្តិការហិរញ្ញវត្ថុដោយគ្មានការបន្ថែម ឬកាត់បន្ថយ ដូចជាការលក់ និងជួលក្នុងតម្លៃស្រដៀងគ្នា និងផ្សេងៗទៀត។ អល់ឡោះមានបន្ទូលថា៖ “ ហើយយើងបានអនុញ្ញាតចំពោះការលក់ដូរ’’។ (ជំពូក អាល់ប៉ាក៏រ៉ោះ ៖ ២៧៥) ទីពីរ គុណធម៌៖ បង្ហាញនូវសេចក្តីសប្បុរស ដូចជាទុកពេលឲ្យអ្នកដែលជំពាក់បំណុលក្នុងការរកលុយសង ឫលុបនូវបំណុល។ អល់ឡោះមានបន្ទូលថា៖ “ ហើយប្រសិនបើគេគ្មានលទ្ធភាពសង ចូរពួកអ្នកពន្យារពេលរហូតគេមានលទ្ធភាព។ ប៉ុន្ដែបើពួកអ្នកបរិច្ចាគវិញនោះ គឺជាការប្រសើរបំផុតសម្រាប់ពួកអ្នកប្រសិនបើពួកអ្នកដឹង’’។ (ជំពូក អាល់ប៉ាក៏រ៉ោះ ៖ ២៨០) អល់ឡោះមានបន្ទូលទៀតថា៖ “ពិតប្រាកដណាស់ អល់ឡោះស្រឡាញ់ បណ្ដាអ្នកដែលធ្វើល្អ’’។ (ជំពូក អាល់ប៉ាក៏រ៉ោះ ៖ ១៩៥)
ទីបី ការគៀបសង្កត់៖ នៅពេលដែលបុគ្គលណាម្នាក់យកលើសពីសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ហើយប្រើប្រាស់ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់គេដោយមធ្យោបាយមិនត្រឹមត្រូវ ដូចជាការយកការប្រាក់ ការលេងល្បែង និងការមិនផ្តល់សិទ្ធឲ្យអ្នកដ៏ទៃជាដើម។ អល់ឡោះមានបន្ទូលថា៖ “ឱបណ្ដាអ្នកដែលមានជំនឿ! ចូរពួកអ្នកកោតខ្លាច អល់ឡោះ និងបោះបង់ចោលនូវអ្វីដែលនៅសេសសល់ពីការប្រាក់ (ដែលគេជំពាក់) ប្រសិនបើពួកអ្នកជាអ្នកមានជំនឿនោះ។ ហើយប្រសិនបើពួកអ្នកមិនព្រមបោះបង់ចោល(ការប្រាក់)ទេ ពួកអ្នកត្រូវដឹងថា នឹងមានសង្គ្រាមមកពីអល់ឡោះ និងអ្នកនាំសាររបស់ទ្រង់។ តែប្រសិនបើពួកអ្នកបោះបង់ចោល(ការប្រាក់)សម្រាប់ពួកអ្នកគឺប្រាក់ដើមរបស់ពួកអ្នក។ (ការធ្វើដូចេ្នះ) ពួកអ្នកមិនបំពានលើគេ ហើយគេក៏មិនបំពានលើពួកអ្នកដែរ’’។ (ជំពូក អាល់ប៉ាក៏រ៉ោះ ៖ ២៧៨-២៧៩) ហើយព្យាការី ﷺ មានប្រសាសន៍ថា៖ អល់ឡោះមានបន្ទូលថា៖ « មនុស្សបីនាក់ដែលពួកគេគឺជាសត្រូវ នៅថ្ងៃប្រោសឱ្យរស់ឡើងវិញ(ថ្ងៃគីយ៉ាម៉ាត់)ខ្ញុំនឹងតតាំងនឹងមនុស្សបីប្រភេទ៖ ទីមួយៈ បុរសដែលបានសេចក្តីសញ្ញាក្នុងនាមរបស់ខ្ញុំ បន្ទាប់មកក៏បានប្រព្រឹត្តល្មើសនឹងសេចក្តីសញ្ញានោះ។ ទីពីរៈ បុរសដែលបានលក់មនុស្សដូចជាទេសករ ហើយរីករាយចាយវាយនឹងតម្លៃដែលគេទទួលបាននោះ។ ហើយទីបីៈ បុរសដែលបានជួលអ្នកធ្វើការ ហើយបន្ទាប់ពីគេបានទទួលការបម្រើពេញលេញពីការងារនោះរួច គេបែរជាមិនបានផ្តល់ប្រាក់ឈ្នួលដល់គាត់ទេ »។ (ពូខរី ៖ ២២២៧)។
