حج دا مهال برخه
درس د حج طریقه
د حج درې اقسام دي:تمتع،قران،او افراد،او د حاجي اختیار دی چې ددې څخه هر یو قسم انتخاب کړي.
د عایشه رضي الله عنها څخه روایت دی فرمايي:مونږ د رسول الله سره ووتلو،هغه وفرمایل:څوک چې غواړي د حج او عمرې دواړو نیت وکړي،نو ودې کړي،او څوک چې غواړي صرف حج وکړي،نو صحیح ده،او څوک چې صرف عمر کول غواړي نو هم سمه ده.
تمتع
ددې طریقه داده چې د حج په میاشتو کې به نیت وکړي،او د احرام تړلو په وخت به ووايي:لبیک اللهم عمره او کله چې عمره ادا کړي،نو احرام باه کولاو کړي،بیا به د ذوالحجې په اتم تاریخ د مکې څخه احرام وتړي،او احرام کې به پاتې شي تر دې چې د اختر په ورځ شیطان وولي،او په حاجې باندې ځناور ذبح کول فرض دي،ځکه الله فرمايي:څوک چې حج تمتمع کوي،نو یو حیوان دې ذبح کړي.
قران
د قران طریقه داده چې د عمرې او حج نیت به وکړي،او د احرام تړلو په وخت به وايي:لبیک الله عمره وحجا کله چې مکې ورسیده،د قدوم طواف به کوي،او صرف یوه سعي پرې فرض ده چې د طواف قدوم نه پس دې وکړي،یا د اختر په ورځ د طواف افاضه نه پس،او ویښتان به نه خروي،بلکې د اختر د ورځې پورې به په احرام کې پاتې کیږي،تر دې چې شیطانان په کاڼو وولي،او په قارن باندې هم حیوان ذبح کول شته.
حج مفرد
حج افراد:دیته وايي چې صرف د حج نیت وکړي،او د احرام تړلو په وخت ووايي:لبیک حجا،کله چې مکې ته ورسیږي،نو د قدوم طواف دې وکړي،او یوه سعي یا د طواف قدوم نه پس یا د اختر په ورځ د طواف افاضې نه پس،او په احرام کې به پاتې کیږي،تر دې چې کاڼې وولي،او ویښتان وخروي،او په حج افراد کې حیوان ذبح کول نشته.
په مسلمان باندې فرض ده چې په هغه طریقې حج وکړي چې رسول الله کړی دی،او صحابه و ته یې د هغې تعلیم ورکړی،د جابر رضي الله عنه څخه روایت دی، چې رسول الله د اختر په ورځ په اوښ باندې سور و،او رمي يې کوله،او فرمایل یې:زما څخه د حج کارونه ازده کړئ،ځکه شاید ددې نه پس زه بل حج ونکړی شم.
کله چې حاجي میقات ته ورسیږي،او غواړي چې د حج لپاره احرام وتړي،نو خپلې کپړې به وباسي،غسل به کوي،او په سر او ګیره کې به عطر استعمالوي،د احرام کپړې به اچوي،بیا به فرض مونځ کوي،که د فرض مونځ وخت و،او که نو و نو دوه رکعته تحیت الوضو به وکړي.
کله چې د مونځ نه فارغ شو،د حج نیت دې وکړي،په زړه کې،او بیا:
په کثرت سره تلبیه ویل: "لبيك اللهم لبيك، لبيك لا شريك لك لبيك، إن الحمد والنعمة لك والملك لا شريك لك.سړی به پدې سره اواز اوچتوي،او ښځه به په دومره اواز سره چې نژدې زنانه يې اوري،او په حج کې د ممنوع کارونو څخه به ځان ساتي.
د حاجي لپاره مستحب ده چې مکې ته د ننوتو نه مخکې غسل وکړي،بیا دې مسجد حرام ته د عمرې د ادا کولو لپاره لاړ شي،که متمتع وي،او د قارن او مفرد لپاره طواف قدوم کول مستحب دي.
مسجد حرام ته د داخلیدو په وخت باید ښې ښپه مخکې کړي،او د مسجد دعا دې ووايي:کله چې کعبې ته ورسیږي،نو تلبیه دې بنده کړي،او په طواف دې شروع وکړي،د سړي لپاره اضطباع سنت ده،یعني د څادر مینځ د تخرګ لاندې راوستل،او د هغې دواړه طرفونه په چپه اوږه اچول.
بیا به حجر اسود ته واړندې شي،چې طواف شروع کړي،ښې لاس به ورسره ولګوي،یا به يې ښکل کړي،که ممکن نه وه نو صرف په لاس اشاره،او بیت الله به چپ طرفته پریږدي،او اوه ګردشه کول،چې اول درې مرتبه پهلواني کول.
کله چې رکن یماني ته ورسیږي،لاس به وروړي،او ښکلول ندي ثابت،که دا ممکن نه وه،نو اشاره به نکوي،او د رکن یماني او حجر اسود په مابین کې دا دعا لوستل: ﴿ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ﴾.
هر کله چې په حجر اسود باندې تیریږي نو الله اکبر باید ووايي،او په باقي طواف کې چې کوم ذکر او دعا یا د قران لوستل يې خوښ وي.
کله چې وه ګردشه طواف ختم کړي،نو څادر دې په جسم پوره کړي،او مقام ابراهیم شاته دې لاړ شي،که ممکن وه او که نه و،نو د مسجد حرام په یوه حصه کې دوه رکعته کول،په اول رکعت کې د فاتحه نه پس سورت قل یایها الکافرون لوستل،او په دویم کې د فاتحې نه پس قل هو الله احد.
بیا به د صفا مروه طرفته وځي،کله چې صفا ته نژدې شو،دا دعا به وايي﴿ إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ ﴾ او وايي:به زه په هغه څه شروع کوم چې الله په قران کې شروع کړی.
سعي د صفا څخه شروع کیږي،صفا ته ختل،او کعبې ته مخ کولوبیا لاسونه اوچتول،چې د الله حمد او دعا وکړي،او نبي صلی الله علیه وسلم به دا دعا لوستله: " لا إله إلا الله وحده لا شريك له، له الملك وله الحمد وهو على كل شيء قدير، لا إله إلا الله وحده، أنجز وعده، ونصر عبده، وهزم الأحزاب وحده" بیا د خپلې مرضۍ مطابق دعا کول،او دا دعا درې مرتبه تکرارول.
بیا د صفا نه راکوځیدل،او مروه طرفته متوجه کیدل،حاجي به مزل کوي، تر دې چې دوه شنو نښو ته ورسیږي نو د سړي لپاره مستحب ده چې منډه وکړي،او ښځې لپاره عام مزل پکار دی.
بیا به مزل جاري ساتي،تر دې چې مروه ته وخیژي،او قبلې ته مخ کړي،لاسونه اوچت کړي،او په صفا کې چې يې کومه خبره کې وه، د هغې اعاده به کوي،البته ایت به نه لولي،او نه به دا وايي:چې زه د هغه څه نه شروع کوم چې الله ترې شروع کړې.
بیا به راکوځ شي،او صفا ته به متوجه شي،کله چې ددوه شنو نښو سره مخامخ شي،نو منډه به وهي،او کوم کار چې يې په مروه کې کړی و،د هغې اعاده،او همدارنګه به اوه ګردشه پوره کړي،د صفا نه مروه طرفته تلل یو ګردش دی،او واپس راتلل دویم،او د سعي په دوران کې ذکر او دعا کول مسنون دي،او دا هم چې د اودس په حالت کې به سعي کوي.
په متمتع باندې دوه مرتبه سعي کول واجب دي،یو د عمرې لپاره او بل د حج لپاره،او په قارن او مفرد باندې یو سعي ده،یا به یې د طواف قدوم نه پس کوي،او یا د طواف افاضه نه پس
کله چې حاجي سعي مکمل کړي،نو ويښتان دې وخروي،یا دې کټ کړي،که متمتع و،نو ویښتان په عمره کې هم خرولی شي،البته که وروسته يې کړي،او په حج کې يې وخروي،نو بهتره ده،او زنانه به خپل ویښتان راجمع کړي،او ګوتې د بند په مقدار به ترې کټ کړي،کله چې متمتع دا کار وکړي،نو د عمره يې مکمل شوه،او هر حرام او ممنوع شی ورله حلال شو،البته که څوک مفرد یا قارن و،نو ویښتان خرول یا کټ کول،به د سعي نه پس کوي،
د ذوالحجې د میاشت اتم تاریخ ته یوم ترویه وايي،پدې کې د حج اعمال شروع کیږي،نو څوک چې متمتع و،د خپل ځای نه به د اشراق نه پس احرام تړي،غسل،عطر،او د احرام لباس به اچوي،او مونځ به وکړي،بیا به د حج نیت،او تلبیه شروع کړي،وبه وايي:لبیک اللهم حجا،او مفرد او قارن خو چونکه د مخکې نه په احرام کې وو،بیا به حاجي د ماسپښین نه مخکې منی ته ووځي،هلته به د ماسپښین،مازیګر،ماښام،ماښوستن،مونځونه وکړي،مونځ به قصر کوي،البته جمع کوي به نه،او د نهم تاریخ د سحر مونځ به همدلته کوي،خپل وخت به د تلبیه ذکر،او تلاوت سره مصروفوي.
کله چې د عرفې د ورځ نمر راوخیژي،یعني د ذو الحجې نهمه ورځ،نو حاجي به د منی څخه عرفې ته وقار او سکون سره ځي،د الله ذکر او تلبیه به وايي،که ممکن وي،نو په نمره علاقه کې دې د زوال پورې پاتې شي،او که نه وي،نو د زوال نه مخکې دې عرفه ته داخل شي،کله چې زوال وشي،د ماسپښين او مازیګر مونځ به جمع تقدیم کوي،بیا به ځان د ذکر او دعا لپاره فارغوي،او قبلې ته متوجه کیږي،نو کومه دعا چې کول غواړي،کوي به.
د عایشه رضي الله عنها څخه روایت دی،رسول الله فرمايي:د عرفې په ورځ الله ډیر خلک د اور نه خلاصوي،او الله پدې ورځ رانژدي کیږي،پدوۍ باندې ملایک فخر کوي،او الله وایي:دوۍ څه اراده لري.
د زوال نه پس په عرفه کې وقوف یعني ودریدل شروع کیږي،کله چې نمر غروب شو،نو حاجیان مزدلفې ته ځي،او د چا نه چې دا پاتې شو،او د لسم تاریخ د سحر د اذان نه مخکې عرفې کې لګ ساعت ودرید،نو حج یې صحیح شو،او څوک چې ددې نه پس راغلی،حج یې صحیح ندی.
کله چې حاجي مزدلفې ته ورسیږي،د ماښام او ماښوستن مونځ به کوي،یو اذان او دوه اقامته،په مزدلفه کې به شپه تیروي،کله چې د سحر اذان وشو،مونځ دې وکړي،بیا به د الله په ذکر کې مشغولیږي،تر دې چې رڼا شي.
کله چې رڼا شوه،په لسم تاریخ د ذوالحجې حاجې به منی ته ځي،د نمبر د راختو نه مخکې،په لار کې به کاڼې راټولوي،۸ کاڼي،کله چې منی ته ورسیږي،نو جمره عقبه به په وه کاڼو باندې وولي،د هر کاڼي سره الله اکبر،کله چې فارغ شو،حیوان به ذبح کړي،بیا به ویښتان خروي،یا کټ کوي،او زنانه به د ګوتې د بند په مقدار کټ کوي،د حاجي لپاره مسنون ده چې عطر استعمال کړي،بیا به مکې ته راکوځيږي چې د افاضه طواف ادا کړي،او دا طواف د حج د ارکانو څخه دی،د حج لپاره به سعي کوي،ددې نه پس منی ته واپس کیدل،او هلته د یوولس تاریخ شپه تیرول.
پدې ورځو کې حاجیان په منی کې پاتې کیږي،د ۱۱ او ۱۲ په شپه،او ۱۳ تاریخ شپه دده په اختیار کې ده،که غواړي پاتې شي،او که نه و نو واپس کیدای شي،
د جمرات د ویشتلو طریقه
اولنۍ جمره ویشتل چې مسجد الخیف ته نژدې ده،په ۷ کاڼو باندې،پرله پسې،د هر کاڼې سره الله اکبر ویل،بیا رامخکې کیدل،او د الله څخه دعا ګانې کول،بیا مینځنۍ جمره ویشتل،بیا چپ طرفته کیدل،او قبلې ته توجه،د الله نه دعا غوښتل،بیا جمره عقبه په وه کاڼو باندې ویشتل،او ددې نه پس واپسې،سمدست ددعا کولو نه بغیر.
په دولسم تاریخ چې د جمراتو د ویشتو نه فارغ شي،نو کور ته به واپس کیږي،او یا به ۱۳ تاریخ ته پاتې کیږي،چې د زوال نه پس جمرات وولي،او تاخیر افضل دی.
د مکې نه د وتلو نه مخکې به طواف وداع کوي،دا به اخیري کار وي،د ابن عباس رضي الله عنهما څخه روایت دی،چې د الله رسول فرمايي:پتاسو کې یو تن باید واپس نشي،تر څو چې یې طواف وداع نه وي کړی،که زنانه حایضه وه،نو دا ترې ساقط دی.
