सुन्नतको परिभाषा

नबीको सुन्नत भनेको उहाँ सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमका भनाइ, कर्म, आदेश, उहाँका शारीरिक विशेषता, उहाँको आचरण तथा शैली र ती कामहरू जो उहाँका सहाबाले उहाँको सामु गरे अनि त्यस कामलाई उहाँले मनाही गर्नु भएन ।

नबीको सुन्नतको स्थान

इस्लाममा नबी सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमको सुन्नतको ठूलो महत्त्व र स्थान छ; जसलाई निम्नलिखित कुराहरूले प्रमाणित गर्छन्:

१- यो इस्लामिक शरीयत (विधान) को दोस्रो श्रोत हो ।

सुन्नत कुर्आन पछिको दोस्रो इस्लामिक श्रोत हो । मुकद्दम इब्ने मअदी कर्ब किन्दीले बयान गरेका छन्, अल्लाहको रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमले भन्नु भयोः सुन ! मलाई किताब दिइएको छ र त्यो जस्तै यसको साथ अरू (सुन्नत) पनि दिइएको छ, निःसन्देह, मलाई कुर्आन यसको साथ यस्तै अर्को चीज (सुन्नत) पनि दिइएको छ । निकट भविष्यमा एक तृप्त मानिसले आफ्नो कुर्सीमा अडेस लागेर भन्नेछः “कुर्आनलाई अवश्य समात (थामेर राख), जो कुरा तिमीहरूले यसमा वैध पाउँछौ त्यसलाई वैध सम्झ र जुन कुरा यसमा अवैध पाउँछौ त्यसलाई अवैध सम्झ” । (मुस्नद अहमदः १७१७४)

२- यो अल्लाहको तर्फबाट वह्यी हो ।

नबी सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमको सुन्नत अल्लाहको तर्फबाट आफ्नो नबीको लागि वह्यी हो । अल्ल्लाहले भन्नु भएको छः ﴿ وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى، إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى، عَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوَى﴾ [النجم:3-5]. अर्थः “*उनले आफ्नो इच्छाले केही भन्दैनन् । * त्यो त मात्र वह्यी हो जुन (उनीमाथि) पठाइँदै छ । * उनलाई ठूलो शक्तिवाला अल्लाहको दूत (जिब्रील) ले आएर बताउँछन् ।” (सूरतुन्-नज्मः ५३/३-५)

३- सुन्नत कुर्आनको व्याख्या र खुलासा हो ।

नबीको सुन्नतमा कुर्आनको व्याख्या तथा खुलासा छ । अल्लाहले भन्नु भएको छः ﴿وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ﴾ [النحل:44]. अर्थः “हामीले तपाईलाई यो किताब अवतरण गरेका छौं, जसबाट मानिसहरूलाई जे प्रदान गरेका छौं तपाईले स्पष्ट गरी वर्णन गर्नुहोस्, सम्भव छ तिनिहरूले विचार गरुन् ।” (सूरतुन्-नहलः १६/ ४४)

पवित्र कुर्आनका कैयौँ आयतहरू विभिन्न मसाइल तथा मामिलाहरूमा छोटकरीमा आदेश मात्र आएका छन् । त्यसैले रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमले ती आयतहरूको व्याख्या आफ्नो आदेश र कर्मद्वारा गरेर देखाउनु भएको छ । उदाहरणको लागि अल्लाहको यो आदेशः ﴿وَأَقِيمُوا الصَّلاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ﴾ [النور: 56]. अर्थः “र नमाज कायम गर (पढ्दै गर) र जकात देऊ अनि रसूलको आदेशको अनुसरण गर्दैगर ताकि तिमीमाथि कृपा गरियोस् ।” (सूरतुन्-नूरः २४/ ५६) यस आयतमा नमाज कायम गर्ने र जकात दिने आदेश छोटकरीमा आएको छ, तर यसको पूर्ण तरिका सुन्नतमा आएको छ । दैनिक पाँच पटकको नमाज, नमाजको समय र त्यसको तरिका विस्तृत रूपमा सुन्नतले बयान गरेको छ । त्यसैगरी जकातको तरिका पनि विस्तृत रूपमा सुन्नतले नै बयान गरेको छ ।

अल्लाहको तर्फबाट रावीहरू (वर्णन कर्ताहरू) र धर्मविद्हरूको माध्यमले सुन्नतको सुरक्षा गरियो, जसलाई उहाँले आफ्नो नबी सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमको सुन्नतको सुरक्षा गर्नको लागि प्रयोग गर्नुभयो ।

सुन्नत इस्लामिक शरियतका विधिविधान तय गर्ने आधारभूत माध्यम हो । धार्मिक क्रियाकलाप, आस्था र विभिन्न मामिलाहरूमा सुन्नत अनुसार कर्म गर्नु अनिवार्य छ ।

पवित्र कुर्आनका आदेशहरूको व्याख्या गर्नको लागि र इस्लामिक विधिविधानको बयान गर्न आएको हो; त्यसैले यसले पनि कुर्आनले झैँ हलाल र हराम (वैध र अवैध) को निर्णय गर्छ ।

मिकदाम इब्ने मअदी करिब अल-किन्दीले रजियल्लाहु अन्हुले बयान गर्नु भएको छ, अल्लाहको रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमले भन्नुभयोः “निकट भविष्यमा कुनै मानिस आफ्नो कुर्सीमा अडेस लागेर बसेको हुनेछ; अनि मेरो कुनै हदीस बयान गर्दै भन्नेछः हाम्रो र तिम्रो बीच अल्लाहको किताब (कुर्आन) नै पर्याप्त छ, हामीले यसमा जो चीज हलाल (वैध) पाउँछौं त्यसलाई हलाल मान्छौं र जो चीज हराम (अवैध) पाउँछौं त्यसलाई हराम मान्छौं ।” त सुन ! जुन कुरालाई अल्लाहको रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमले हराम भन्नु भयो त्यो अल्लाहले हराम भने झैँ हराम हो । (इब्ने माजाः १२, सहीह)

अरबाज बिन सारिय रजियल्लाहु अन्हुले बयान गर्नु भएको छ, अल्लाहको रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमले भन्नुभयोः “तिमीहरूले मेरो सुन्नत र मार्गदर्शित खुलफाए राशेदीनको तरिकालाई अवश्य समात्नु, तिमीहरू त्यससँग टाँसिएर रहनु र त्यसलाई दाँतले राम्री समातेर राख्नु, अनि मनगढन्त रूपमा धर्ममा थपिएका नयाँ कुराबाट बच्नु, किनभने धर्ममा थपिएका प्रत्येक नयाँ कुरा बिदअत हो र प्रत्येक बिदअत पथभ्रष्टता (गुमराही) हो ।” (अबू दाउदः ४६०७ सहीह)

जो कुरा रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमले भन्नुभयो वा गर्नुभयो त्यसलाई राम्रोसँग थाम्नु अथवा पालना गर्नु नै इत्तेबा (अनुसरण) हो । भनाइको तात्पर्य नबी सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमको तरिका अनुसार चल्नु, उहाँले दिएका आदेशहरूको पालना गर्नु, मनाही गरेका कुराहरूबाट बच्नु र धर्मलाई व्यवहारिक रूपमा लागू गर्नु ।

सबै अनिवार्य कार्यहरूमा अनुसरण अनिवार्य छ र सबै उत्तम कार्यहरूमा अनुसरण उत्तम छ ।

सुन्नतको अनुसरण गर्नाले ती गुट तथा फिर्काको अनुसरणबाट मुक्ति मिल्छ, जसलाई अल्लाहको रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमले जहन्नमी (नर्कबासी) हुने दाबी गर्नु भएको छ । अब्दुल्लाह बिन उमर रजियल्लाहु अन्हुमाद्वारा वर्णित हदीसमा छ, रसूल सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमले भन्नुभयोः “मेरो उम्मतमा पनि त्यस्तै अवस्था आउने छ जस्तो अवस्था इस्राईलका सन्तानमा आई सकेको छ । यहाँसम्म कि उनीहरू मध्ये कसैले आफ्नो आमासँग खुल्लमखुल्ला व्यभिचार गरेको छ भने मेरो उम्मतमा पनि त्यस्तो व्यक्ति हुनेछ । इस्राईलका सन्तान ७२ फिरका (गुट) मा बाँडिए मेरा अनुयायी (उम्मत) ७३ फिरकामा बाँडिने छ। ती मध्ये एउटा फिरका मात्रै जन्नतमा जानेछ बाँकी सबै जहन्नममा जानेछन् । सहाबाले सोधे- हे अल्लाहको रसूल ! त्यो कुन जमाअत (फिरका) हो ? उहाँले भन्नु भयोः त्यो त्यही फिरका हो जो मेरो सुन्नत र सहाबाको तरिका अनुसार चल्नेछ ।” (सुनन् तिर्मिजीः २६४१ सहीह)

सुन्नतको अनुसरण गर्नु नबी सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमसँग निकटता हुनु हो भने सुन्नतबाट टाढा रहनु उहाँसँग टाढा रहनु हो । अनस बिन मालिक रजियल्लाहु अन्हुले बयान गर्नु भएको छ, नबी सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमको इबादतको बारेमा सोध्न उहाँका पत्नीहरूको घरमा तीन जना मानिसहरू आए । जब उनीहरूसँग उहाँको इबादतको बारेमा बताइयो त उनीहरूले त्यसलाई कम सम्झे (आफूहरूको लागि अपर्याप्त सम्झे) अनि भनेः नबी सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लमसँग हाम्रो तुलना कसरी हुनसक्छ ? उहाँका त अघिल्ला र पछिल्ला सबै पापहरू क्षमा गरिएका छन् । एक जनाले भन्योः मैले त पुरै रातभरि नमाज पढ्ने छु, दोस्रोले भन्योः मैले सधैँ रोजा राख्ने छु, तेस्रोले भन्योः मैले विवाह नै गर्नेछैन अथवा महिलादेखि अलग रहने छु । त्यत्तिकैमा नबी सल्लल्लाहु अलैहि वसल्लम आउनु भयो अनि भन्नु भयोः के तिमीहरूले यस्तो-यस्तो कुरा भनेका हौ ? सुन ! म तिमीहरू सबैभन्दा अधिक अल्लाहसँग डराउने तथा परहेजगार छु, तिमीहरू सबैभन्दा अधिक अल्लाहको हक-अधिकारहरूको बारेमा ध्यान दिन्छु, तर मैले कहिले रोजा राख्छु र कहिले छोड्छु पनि; रातमा नमाज पढ्छु र सुत्छु पनि; अनि महिलासँग विवाह पनि गर्छु । सावधान ! जसले मेरो तरिकालाई अपनाउँदैन ऊ मेरो अनुयायी होइन । (बुखारीः ५०६३)

तपाईंले पाठ सफलता पूर्वक पूरा गर्नुभयो